Door: Mark Buck, bestuurder onderwijskoepel Verus
Paus Franciscus publiceerde recentelijk zijn derde encycliek, Fratelli tutti. De broederschap tussen alle mensen staat hierin centraal, omdat de paus dit ziet als oplossing voor de onrust en het gebrek aan vrede in de wereld. Of zoals de bekende Amerikaanse jezuïet James Martin het samenvatte: “De boodschap van Laudato Si’ was: “Alles is verbonden”, de boodschap van Fratelli Tutti is “Iedereen is verbonden.”
De paus neemt in Fratelli tutti opnieuw afstand van het doorgeslagen individualisme in deze wereld. Tegenover het beeld van een wereld die muren opbouwt en zichzelf verrijkt plaatst de paus het beeld van de barmhartige Samaritaan. De opgave ligt in het overwinnen van vooroordelen en persoonlijke voorkeuren om de ander ook echt te mogen zien als de ander. Of zoals de paus het verwoordt: “Dit vraagt het vermogen om ieders recht om zichzelf én om anders te zijn te erkennen.”
Dat vermogen staat bij veel scholen centraal in de dagelijkse lessen. Als bestuurder bij Verus zie ik hoe onze scholen daar dagelijks aan werken. Het uitgangspunt van goed burgerschap is niet te beginnen bij jezelf, maar juist de ander als vertrekpunt te nemen. Het andere is niet eng, het andere maakt ook jezelf completer. Het schort je zelfbeeld op en daagt je uit naar jezelf te kijken met andere ogen.
Bruggen bouwen
In de encycliek wordt dan ook opgeroepen tot een cultuur van ontmoeting en het bouwen van bruggen tussen mensen. Ook dat is de dagelijkse praktijk in onze scholen. Juist nu het coronavirus de scholen opnieuw doet sluiten wordt eens te meer duidelijk dat de school een essentiële sociale functie vervult. Waar ter wereld vindt meer échte ontmoeting plaats dan op scholen? Je leert er niet alleen je vrienden (voor het leven) kennen, je ontmoet ook andere culturen, andere visies op hoe de wereld eruit kan zien. Voor het bouwen aan een cultuur van ontmoeting zijn scholen onontbeerlijk.
Wie welwillend leest, kan dus zeggen: de encycliek roept scholen op om ten volste school te zijn. Om een plek te zijn die kinderen leert hoe ze zich verhouden tot de grotere wereld. Om een plek te zijn waar ontmoeting gestimuleerd wordt. Om een plek te zijn waar de status quo nooit voor lief genomen hoeft te worden. Om een plek te zijn waar burgerschap dus écht wordt vormgegeven, dag in dag uit.
Het is bemoedigend om te zien hoe scholen hierin zelf een bijdrage leveren, vanuit hun eigen tradities, geschiedenis en praktijken. Er zullen mensen zijn die denken dat een extra wet daarbij nog gaat helpen. Volgens mij doen een herderlijke brief en een geest van broederschap veel meer. Oprecht broederschap, het is al onze scholen gegund.