De overheid moet snel de regie nemen om het rap stijgend aantal verwarde personen te helpen – en de samenleving veilig te houden. Veel agenten voelen zich vaak machteloos bij confrontatie met verward gedrag, blijkt uit recent onderzoek. Drie op de vier agenten zien dat het geregeld uit de hand loopt en dat geweld noodzakelijk is. De politie trekt al jaren aan de bel, maar er wordt niet geluisterd. Het gevolg is dat mensen met verward gedrag nog angstiger en onrustiger worden en zo een groter gevaar vormen voor zichzelf, politie en burgers. Is dit onderzoek dan de waarschuwing die onze samenleving wakker schudt en doet beseffen dat mensen met verward gedrag steeds verder in de marge belanden?
In onze wereld tel je mee als je eigen kracht hebt en als je succes en recht op geluk afdwingt. De empathie voor verwarde mensen neemt snel af. Dehumanisering is het gevolg. Wat hebben verwarden nog aan toegevoegde waarde?
Agenten zonder goede kennis over deze doelgroep lopen tegen een muur van onbegrip. In deze gesloten wereld moeten we de oorzaak zoeken waarom we de problemen van verwarde mensen niet kunnen oplossen.
De cijfers laten een weinig hoopgevend beeld zien van almaar stijgende cijfers. Dit jaar een triest record van meer dan honderdduizend meldingen van mensen met verward gedrag bij de politie. Voor komend jaar is de verwachting dat het aantal meldingen zelfs drie keer zo hoog ligt als tien jaar geleden. De coronatijd helpt mee aan die forse stijging. Vreemd eigenlijk, juist de afgelopen tien jaar waren er vele studies, werkgroepen en overleggen met tal van aanbevelingen en verbeterplannen. Deze hebben het tij niet kunnen keren ondanks krachtige steun van de politie die steeds laat weten dat zij wordt opgezadeld met een maatschappelijk probleem dat niet bij haar thuis hoort.
Neerschieten helpt niet
Nieuwe trends zijn er ook te ontwaren. Bij de politieaanpak zien we bij gebrek aan steun vanuit de geestelijke gezondheidszorg steeds meer het neerschieten van deze verwarde mensen. Een interventie die gelukkig niet altijd dodelijk afloopt, maar evenmin hulp biedt. Uit politiekringen hoor je dat ze niet opgeleid zijn om te knokken met mensen die ziek in hun hoofd zijn. Dan is het extra pijnlijk als psychiaters zich terugtrekken uit de crisiszorg van ouderen en mensen met een beperking. Zij richten zich op hun vertrouwde patiëntengroep. Ze zijn de onduidelijkheid zat en willen niet langer de kop van jut zijn als het mis loopt. Doordat zij zich terugtrekken, zijn er te weinig psychiaters bij de crisisdienst. Dat leidt weer tot nieuwe incidenten met verwarde mensen waarbij de politie moet opdraven.
Wie staat er voor de verwarde mens op? Er wordt nu vooral naar elkaar gewezen. Politie en geestelijke gezondheidszorg vertroebelen de situatie door elkaar verwijten te maken over de schuldvraag. Politiek en publiek voeden dit beeld door de ethische vragen die bij dit gedrag horen, niet meer te stellen. Is er in onze wereld nog ruimte en tijd voor mensen die weinig eigen kracht hebben? Het zijn vreemdelingen geworden, veroordeeld te dolen in hun eigen wereld.
Als we één ding in deze coronacrisis geleerd hebben, is het dat de overheid te lang gewacht heeft met de regie te nemen. Dit geldt ook voor de aanpak en het terugdringen van het gevaar door de mensen met verward gedrag. De overheid kan voor haar eigen veiligheidstaak voor de openbare (geestelijke) gezondheidszorg niet langer weglopen. Geef de psychiater de regie terug zoals dat geregeld was in de honderdvijftig jaar voordat overheidswetgeving dit onduidelijk heeft gemaakt. Als tweede geldt dat er voor deze mensen een inclusieplan moet komen.
Concreet betekent dit dat gemeentelijke diensten ook voor hen hun welzijnstaken, huisvestingsregie en arbeidsbemiddeling moeten uitvoeren. Maak samenwerking tussen politie, gemeente en psychiatrie verplicht. En zorg voor een passende financiering van de taken van alle drie. Dan ontstaat er een open wereld waar politie en psychiaters hun noodzakelijk werk kunnen verrichten. Deze op elkaar afgestemde verantwoordelijkheid zorgt voor een veiliger samenleving: voor burgers, maar ook voor verwarde personen.
Auteur: Armand Höppener
Maker afbeelding: Dale Cruse, bron afbeelding: https://creativecommons.org/licenses/by/2.0/deed.nl