Vroeger werd de discussie wel eens gevoerd of de school nu een leerhuis is óf een leefgemeenschap. Dit vanuit de optiek dat kennis centraal stond en dat die moest worden overgedragen. Wie echter nu nog ontkent dat de school een leefgemeenschap is, leeft buiten de werkelijkheid. Als corona ons íéts geleerd heeft, dan is het wel dat de school heel belangrijk is voor het groeien en samenleven van jongeren met en ván elkaar. “Vitamine S” (sociaal gedrag) is voor jongeren heel belangrijk, ook in de leefgemeenschap die school is.
Recent is het boekje De school als bouwplaats*, geschreven door Erik Borgman, uitgekomen. Hij is hoogleraar theologie van de religie, in het bijzonder het christendom, aan de Universiteit van Tilburg én lid van het Filosofische Elftal van Trouw. Het boekje is uitgegeven door Verus, de vereniging voor christelijk en katholiek onderwijs. Dit doet Verus vanuit haar overtuiging dat onderwijs vanuit een christelijke invalshoek van belang is voor de hele samenleving. Zij wil jongeren helpen bij het ontdekken hoe de wereld hen aanspreekt: wie ben je en wat kun je betekenen? Zo wordt duidelijk dat zij de wereld kunnen vormgeven en zichzelf kunnen ontwikkelen in wisselwerking met de wereld.
Hierin zit de ontwikkeling, hierdoor wordt gebouwd. De school fungeert als bouw- en oefenplaats van deze samenleving door een cultuur te belichamen die leerlingen uitnodigt om mee te bouwen aan deze samenleving.
Vertrouwen geven is hierbij belangrijk, door jongeren meer eigenaar te laten worden van hun eigen leerproces. Bij ons op school hebben we sinds dit schooljaar bijvoorbeeld de driehoekgesprekken, waarbij de leerling het voortgangsgesprek over zijn/haar ontwikkeling voert met de mentor en zijn/haar ouders. Ja, in die volgorde: de leerling heeft – na een goede voorbereiding – dus de leiding in dit gesprek. Daarnaast voer ik deze driehoekgesprekken ook als begeleider van startende docenten bij ons op school, samen met de teamleider en de beginnende docent. Vragen die bij deze gesprekken centraal staan: aan welke ontwikkelpunten wil jij dit schooljaar werken, in welke situaties wil je dit gaan doen, wat wil jij hiervoor inzetten? Maar ook: welke ondersteuning kun je hierbij gebruiken?
Op deze manier is er voor leerlingen en leraren binnen school ruimte voor het nemen van verantwoordelijkheid voor hun eigen ontwikkeling, en dus ook voor daarbij passend onderwijs. Subsidiariteit heet dat in de katholieke sociale leer.
Peter van Lange, schoolopleider, begeleider nieuwe docenten en docent levensbeschouwing in Enschede