Dubbelinterview

‘Ook het kleine telt, je kunt altijd iets.’

Deze maand spraken we met Anna Timmerman (PAX) en Maria van Schaijik (Netwerk Katholieke Vrouwen)

Waar liggen jullie wortels, wat is je levensovertuiging, je geloof?

Anna is van 1972 en een echte Amsterdammer. Zij werd opgevoed zonder religie. Haar moeder kwam uit een katholiek nest maar gaf haar eigen vorm aan haar geloof. Er stonden heilige beelden in huis, er werden kaarsjes gebrand en er werden kerken bezocht op vakantie. Na de scheiding van haar ouders kreeg Anna’s moeder een relatie met Ischa Meijer. Dat was heel vormend voor Anna, omdat hij als kind het kamp Bergen Belsen heeft overleefd. Ischa was opgegroeid in de joodse traditie en daar gaf hij Anna wat van mee. Vanaf haar jeugd had Anna al een sterk rechtvaardigheidsgevoel. De verhalen die ze als kind hoorde over de Holocaust vormden haar. Het besef dat ook in Nederland groepen uitgesloten en vervolgd kunnen worden. En er altijd mensen zijn die daartegen opstaan. Ze was een lange tijd actief voor Humanity in Action. Daar leerde ze: ‘never be a bystander! Jij kunt het verschil maken, iedereen kan iets doen! Samen zijn we verantwoordelijk voor de samenleving. Deze waarden kom je ook in het katholiek sociaal denken tegen.

Maria werd geboren in Rijswijk in 1950 in een katholiek gezin. Zij was de jongste van een gezin van 10 kinderen. Haar vader verloor vlak voor de oorlog zijn vrouw en bleef achter met zes kinderen. Hij hertrouwde in 1939 met haar moeder waarmee hij nog vier kinderen kreeg. Maria vond het belangrijk te streven naar verbinding in gezin en familie. Vooral aan haar vader die traditioneel katholiek was en als onderwijzer werkte op een katholiek jongensschool en in zijn vrije tijd onder andere actief was voor de Vincentiusvereniging heeft ze veel waarden ontleend. Omzien naar elkaar, bescheidenheid: iets is groter dan jij, je staat niet centraal. Ieder mens telt. Alles heeft een verhaal. Een barmhartige levensinstelling. Iemand is nooit uit zichzelf onaangenaam.

PAX is voor Maria een vertrouwde organisaties. Op haar zeventiende liep ze mee met de voettocht van Pax Christi naar de Sint Janskathedraal in Den Bosch. Ze herinnert zich de boeiende gesprekken onderweg en de volle kathedraal, waar deelnemers van alle kanten samenstroomden.

Carlien merkt op dat de universele en/of katholieke waarden bij zowel Anna als Maria bij wijze van spreken al in hun ruggenmerg zitten.

Anna vult aan dat we goed moeten beseffen dat we met zijn allen zijn en er plek moet zijn voor iedereen. Dat is onze verantwoordelijkheid. Ook het kleine telt, je kunt altijd iets. Als je met activisten in andere landen spreekt merk je dat ze het waarderen en belangrijk vinden dat wij hun verhaal kennen. Internationale solidariteit is belangrijk. Mensen vinden het fijn als voor er gebeden wordt voor hen, als er aan hen gedacht wordt. We zijn samen onderdeel van de wereldbevolking.

Hoe is dat voor jou Maria? Zijn de waarden uit jouw jeugd nog altijd jouw kernwaarden of is dat veranderd?

Maria heeft enkele jaren in West-Afrika gewerkt. Daar leerde ze op een andere manier naar de cultuur kijken. Samen optrekken. Belangenbehartiging is belangrijk, opkomen voor een ander, voor kwetsbare mensen. En ook iedereen in zijn waarde laten. Dat is de rode draad geworden in haar leven.

Wat is een hoogtepunt geweest in jullie werkzame leven de afgelopen periode?

Anna:

Wat heel indrukwekkend was voor mij was mijn reis naar Hawija. Daar heeft Nederland in de strijd tegen IS in 2015 een wapenopslag gebombardeerd en daar vielen veel doden. Het ministerie blijft maar zeggen dat het lastig is te onderzoeken wat daar echt gebeurd is en wat de gevolgen zijn voor de mensen. Pax is samen met de mensen daar al jaren bezig te onderzoeken wat de impact is van zo’n bombardement op de lange termijn. De impact van op scholen, de gemeenschap, de medische zorg, de werkgelegenheid etc. Daar zijn en praten met de overlevenden van dat bombardement maakte ontzettend veel indruk.

Het is bijzonder dat het de Nederlandse overheid moeite kost daar iets te doen. Excuses maken en voor compensatie te zorgen. Natuurlijk ligt het heel ingewikkeld, maar er is zoveel dat wel kan en het is zo jammer dat dat niet gebeurd.

Ook nu met de oorlog in Oekraïne is dat ook weer relevant. Natuurlijk moet Oekraïne zich verdedigen, maar het lijkt wel of diplomatie en democratie vergeten worden. We willen wel sancties, maar willen daar zelf geen last van krijgen. Bommen alleen, gaan het nooit oplossen, uiteindelijk moeten we ook met burgers gaan werken aan een veilige democratische samenleving. Er gaat veel geld naar de wapenindustrie. Welke prijs zijn we bereid te betalen voor vrede en veiligheid, en gaat het dan alleen om onze vrede en veiligheid? Zijn we bereid anders te gaan leven? Hoe gaan we het anders doen?

Wat is het belang van jullie organisaties?

Anna heeft bij de vorige vraag eigenlijk al in het kort het belang van PAX geschilderd. Zij benadrukt nog eens dat vrede echt belangrijk is. We mogen niet stil zitten omdat wij wel vrede hebben en een ander niet. Hoe gaan we dat als democratisch Europa anders doen?

Het Netwerk Katholieke Vrouwen is voorgekomen uit een koepel van katholieke vrouwenorganisaties. Inmiddels is het een open netwerk vanuit het idee dat er behoefte is aan zingeving en levensbeschouwing, elkaar te vinden in welke waarden dan ook. Onlangs gaven zij gehoor aan een oproep van Paus Franciscus om na te denken over de toekomst. We hebben heel veel vrouwen gevraagd hoe zij naar de toekomst van de kerk kijken en naar de rol van de vrouwen daarin. Dat heeft geresulteerd in heel veel verhalen van vrouwen en uiteindelijk een advies rapport: ‘Zij heeft een verhaal’.

Ook in andere landen is hierover nagedacht, zo wordt weer duidelijk dat we samen een wereldkerk vormen en dat we ook open moeten staan voor wat anderen vinden.

Heb je bijzondere hobby’s, wat doe je in je vrije tijd?

Maria:

Een van de dingen die ik graag in mijn vrije tijd doe is voorgaan in de Coventry viering, een viering op vrijdagmiddag voor vrede en verzoening in verbondenheid met vele kerken in plaatsen die tijdens de Tweede Wereldoorlog geleden hebben. Afgelopen vrijdag merkte ik weer dat de onderwerpen voor het opscheppen liggen. Er zijn zoveel thema’s. Deze keer koos ik voor het thema dilemma’s: Investeer je in wapens, of in vrede en verzoening. In een gemakkelijk leven of in klimaat? En zo zijn er vele dilemma’s in een mensenleven.

Verdrietig maar ook verrassend dat er zoveel thema’s zijn. We bidden ervoor, het is maar een half uurtje maar het voelt echt als samen kerk zijn.

Verder ben ik actief in de politiek, verzorg uitvaarten en vieringen met ouderen in een verpleeghuis.

Anna:

Echt vrij zijn betekent voor mij met mijn vrouw en kinderen zijn, bewegen, wandelen in de natuur.