Spes non confundit ofwel De hoop stelt niet teleur. Dit is de titel van de bul waarmee Paus Franciscus het Jubeljaar heeft uitgeroepen. Daarmee is niet bedoeld dat alles wel goed zal komen’. Christelijke hoop is anders. We gaan de vasten- en paastijd tegemoet. Die doet beseffen dat de hoop uiteindelijk haar fundament vindt in het vertrouwen dat Jezus is verrezen en daarmee toekomst gaf. Dat gebeurde vanuit diepe duisternis, na onterechte beschuldigingen en veroordeling door zowel de geestelijke als de wereldlijke autoriteiten van zijn tijd. En wel omdat Hij tegen de stroom inroeide, omkering preekte en zijn tijdgenoten confronteerde met datgene wat werkelijk wezenlijk was. En daarmee, wat kort door de bocht gezegd, in de optiek van de gezagsdragers mogelijk aan hun stoelpoten zaagde. En hoe makkelijk gingen de mensen daarin mee. Manipulatie en groepsdruk zijn van alle tijden. Echter op de derde dag gebeurde hetgeen menselijkerwijs niet mogelijk zou zijn geweest en velen waren er getuigen van, toen en nu.
Elk jaar bezoek ik de Mattheus Passion en luisterend naar de geniale muziek van Bach bekruipt me iedere keer het gevoel dat dit verhaal van vriendschap en verraad actueel is. Van mijn vader leerde ik al jong dat het opgaande slotakkoord van dit werk, waarin een opgaande C is te horen, verwijst naar de verrijzenis. Daar houd ik mij elk jaar weer aan vast. Daar ligt de hoop. Dat vasthouden is hard nodig in deze tijd waarin ik ’s ochtends bij het kennisnemen van het nieuws steeds meer de indruk krijg dat de wereld in een bizar circus is veranderd. En dan gaat het niet om passief vastklampen maar om een tweeledige opdracht: te blijven zien waar het goede gebeurt en ook zelf de handen uit te mouwen te steken.
Dat goede doen mensen op veel plaatsen en geïnspireerd door de hoop. Een voorbeeld is de “Beweging voor verbinding” in 2023 in gang gezet door Mensen met een Missie (MM), een organisatie geworteld in de missionaire inspiratie van religieuzen, waar ik voorzitter van de Raad van Toezicht mag zijn. Hier krijgt de hoop concreet vorm vanuit de gedachte dat geweld stopt waar mensen met elkaar in gesprek gaan. MM gelooft dat polarisatie bestreden kan worden als mensen elkaar echt te leren kennen. Daaraan werkt MM al sinds jaar en dag in vele landen ter wereld maar sinds 2023 ook in Nederland. Rick van der Woud, directeur van MM zegt het als volgt: “Hoop zit in kleine gebaren: een open gesprek, een moment van herkenning, een brug die gebouwd wordt tussen werelden die ver uit elkaar lijken te liggen.” Dat doet MM, onder de noemer ‘Ken je mij?’, bijvoorbeeld op het MBO in Utrecht. MM schoolt leerlingen en docenten in gesprekstechnieken die een gesprek over controversiële onderwerpen mogelijk maken. Zo slaagde MM erin studenten van verschillende huize echt met elkaar in gesprek te brengen over een gevoelig onderwerp als Gaza en hen te laten ervaren dat onder diametraal tegengestelde visies soms dezelfde behoeften liggen; dat mensen dus minder van elkaar verschillen dan op het eerste oog zou lijken.
Een hoopvol project dat ook raakvlakken heeft met de gespreksmethodiek die is gevolgd tijdens de Synode over synodaliteit. Als je echt wilt luisteren naar een ander, ga je die mens zien en leren kennen. Dan maak je verbinding en in de verbinding komt de hoop wederzijds tot leven. Echt luisteren is de sleutel tot veel. Ook tot het hoopvolle slotakkoord van de Mattheuspassion.
Monique de Witte-van den Haak
Lid Dagelijks bestuur VKMO, voorzitter RvT Mensen met een Missie
Februari 2025